Pracownik socjalny – kompendium wiedzy z zakresu kwalifikacji, zadań i uprawnień

Udział w prezentowanym szkoleniu pozwoli na zaktualizowanie i uporządkowanie wiedzy pracowników socjalnych i kierowników OPS, PCPR, CUS, DPS w zakresie kwalifikacji, zadań i uprawnień pracowniczych oraz bezpieczeństwa i rozwoju zawodowego pracowników socjalnych, a także uzyskanie wskazówek pozwalających na rozwiązanie wątpliwości i dylematów w tym zakresie. Szkolenie umożliwia weryfikację i dostosowanie istniejących praktyk do wymagań przepisów ustawy z dnia 12 marca o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901 ze zm.) oraz organów nadzoru i kontroli. Zdobyta wiedza pozwoli uniknąć konsekwencji stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie zatrudniania i organizacji pracy pracowników socjalnych, a także zarzutu niedopełnienia obowiązków lub przekroczenia uprawnień przez pracowników socjalnych.

• Podniesienie poziomu wiedzy na temat kwalifikacji, zadań, uprawnień, organizacji i warunków pracy pracowników socjalnych, co pozwoli zapobiec popełnieniu ewentualnych błędów w tym zakresie.
• Uzyskanie wskazówek z zakresu organizacji pracy pracowników socjalnych, ich szkoleń, doskonalenia zawodowego, superwizji, awansu zawodowego, dodatkowego urlopu, dodatku za pracę w terenie, zwrotu kosztów dojazdu do miejsc wykonywania czynności zawodowych, ekwiwalentu za odzież i obuwie.
• Aktualizacja wiedzy dotyczącej ochrony pracowników socjalnych przewidzianej jak dla funkcjonariuszy publicznych.
• Poznanie rozwiązań określonych w ustawie z 28 lipca 2023 r. o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw obowiązujących od 1 listopada 2023 r. w zakresie zapewnienia nieodpłatnej pomocy prawnej pracownikom socjalnym pokrzywdzonych przestępstwem naruszenia nietykalności, czynnej napaści, znieważenia w związku z wykonywaniem przez nich czynności służbowych i zwrotu poniesionych wydatków na pomoc prawną.
• Poznanie najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości w zakresie niespełniania wymagań kwalifikacyjnych przez osoby zatrudnione na stanowisku pracownika socjalnego, powierzonych im zadań, uprawnień pracowniczych.
• Wyjaśnienie wątpliwości związanych z zakresem objętym szkoleniem zgłaszanych przez uczestników w trakcie zajęć.
• Otrzymanie obszernych materiałów szkoleniowych – m.in.: skryptu zawierającego prezentację multimedialną zgodną z tematyką szkolenia, przykładów zakresu obowiązków pracownika socjalnego, zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa wobec pracownika socjalnego korzystającego z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, regulaminu oceny pracowników socjalnych, wyciągów z orzeczeń sądów administracyjnych.

I. Kwalifikacje pracownika socjalnego.
1. Kto może zostać pracownikiem socjalnym w świetle:
• zasad obowiązujących do 29.10.2021 r. i po 30.10.2021 r.,
• rozporządzenia dotyczącego studiów podyplomowych z zakresu metodyki i metodologii pracy socjalnej?
2. Wątpliwości z praktyki na przykładach, w tym np.:
• czy pojęcie „zawód pracownika socjalnego” jest tożsame z pojęciem „stanowiska pracownika socjalnego”?
• czy pracownikiem socjalnym może być absolwent pedagogiki o specjalności resocjalizacja i praca socjalna, pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, osoba legitymująca się tytułem licencjata w zawodzie pracownik socjalny z 2009 r.?
• czy w każdym przypadku ukończenie studiów podyplomowych z zakresu metodyki i metodologii pracy socjalnej uprawnia do bycia pracownikiem socjalnym?
• czy i jak sprawdzić specjalności realizowane w szkołach wyższych na kierunkach pedagogika, pedagogika specjalna, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie, które uprawniają do wykonywania zawodu pracownika socjalnego?
• czy należy zweryfikować dane pracownika socjalnego w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle seksualnym?
II. Aspirant pracy socjalnej.
1. Czy w aktualnym stanie prawnym można zatrudnić aspiranta pracy socjalnej?
2. Jakie uprawnienia ma aspirant pracy socjalnej, w szczególności czy może przeprowadzać rodzinne wywiady środowiskowe i na ich podstawie ustalać i proponować formy pomocy, świadczyć pracę socjalną?
III. Specjalizacja w zawodzie pracownik socjalny.
1. Kto może odbyć specjalizację w zawodzie pracownik socjalny?
2. Co umożliwia posiadanie specjalizacji I lub II stopnia w zawodzie pracownik socjalny?
IV. Zadania pracownika socjalnego.
1. Jakie są główne zadania pracownika socjalnego?
2. Jakie są wymagania moralno- etyczne przy wykonywaniu zadań przez pracowników socjalnych?
3. Omówienie wątpliwości dotyczących realizacji zadań przez pracowników socjalnych na przykładach z praktyki np.:
• podział na tzw. zadania urzędowe oraz samodzielne,
• zwolnienie pracownika socjalnego przez sąd lub prokuratora z obowiązku zachowania tajemnicy służbowej,
• wejście w środowisko w związku ze zgłoszeniem konfliktu sąsiedzkiego lub rodzinnego,
• przeprowadzanie wywiadów w sprawach dodatków mieszkaniowych, dodatków osłonowych, węglowych itp.,
• przyznawanie stypendiów i zasiłków szkolnych,
• rozpytywanie sąsiadów o sytuację w danej rodzinie,
• dowiezienie mieszkańca do DPS, prowadzenie postępowania egzekucyjnego,
• podważanie przez kierownika dokonanej w rodzinnym wywiadzie środowiskowym analizy i diagnozy sytuacji danej osoby lub rodziny i sformułowanych wniosków będących podstawą planowania pomocy,
• uprawnienie kierownika jednostki do kwestionowania obliczeń dochodu i planu pomocy,
• uzyskanie niezbędnych informacji do ustalania, weryfikacji prawa do świadczeń z pomocy społecznej, ustalania odpłatności za świadczenia niepieniężne z pomocy społecznej.  
V. Uprawnienia pracownika socjalnego.
1. Pierwszeństwo przy wykonywaniu zadań. Co oznacza i jak wyegzekwować uprawnienie pracownika socjalnego do pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach i podmiotach leczniczych?
2. Pomoc pracownikowi socjalnemu przy wykonywaniu zadań. Na czym polega i jak wyegzekwować ten obowiązek w urzędach, instytucjach i podmiotach leczniczych?
3. Ochrona prawna pracownika socjalnego jako funkcjonariusza publicznego.
• Jakie przepisy regulują status funkcjonariusza publicznego?
• Co oznaczają podstawowe pojęcia: naruszenie nietykalności cielesnej, czynna napaść, znieważenie?
• Jak interpretować niewłaściwe zachowania związane z naruszeniem bezpieczeństwa pracowników socjalnych?
• Jakich konsekwencji może spodziewać się sprawca naruszenia dóbr osobistych pracownika socjalnego?
• Jakie są obowiązki pracodawcy w przypadku wystąpienia sytuacji bezpośrednio zagrażających zdrowiu lub życiu pracownika socjalnego w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi?
4. Pomoc psychologiczna dla pracowników socjalnych. Kto i jak ma zapewnić pomoc psychologiczną dla pracownika socjalnego w przypadku wystąpienia sytuacji bezpośrednio zagrażających jego zdrowiu lub życiu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi?
5. Szkolenia podnoszące poziom bezpieczeństwa pracowników socjalnych. Na czym polegają i jak wykonać obowiązki pracodawcy w zakresie szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa pracowników socjalnych np. w zakresie tematyki i częstotliwości tych szkoleń?
6. Dodatkowy urlop wypoczynkowy. Jak prawidłowo ustalić prawo pracownika socjalnego do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, który ma być udzielany po raz pierwszy i kolejnym razem, z uwzględnieniem zasad naliczania i przykładów z praktyki np. dotyczących okresu zatrudnienia i obowiązków na stanowisku pracownika socjalnego, wymiaru czasu pracy, przerw w zatrudnieniu, których nie wlicza się do uzyskania prawa do dodatkowego urlopu.
7. Dodatek za pracę w terenie.
• Którym pracownikom socjalnym i za co przysługuje dodatek terenowy 400 zł miesięcznie?
• Jak potwierdzić i udokumentować prawo do dodatku terenowego?
• Czy liczba przeprowadzonych rodzinnych wywiadów środowiskowych i udzielonej pracy socjalnej ma wpływ na prawo do dodatku terenowego?
• Czy pracownik socjalny zatrudniony na cały etat musi przepracować połowę czasu pracy w terenie, aby otrzymywać dodatek 400 zł?
• Czy dodatek ulega pomniejszeniu w przypadku nieobecności w pracy, podjęcia pracy w trakcie miesiąca?
• Czy można nie otrzymać dodatku terenowego, gdy gmina nie otrzyma dotacji z budżetu państwa na ten cel?
• Czy dodatek za pracę w terenie wlicza się do minimalnego wynagrodzenia?
8. Zwrot kosztów przejazdów pracowniczych i szkolenia zawodowego pracowników socjalnych.
• Którym pracownikom socjalnym i za co przysługuje zwrot kosztów przejazdów pracowniczych?
• Jaka jest wysokość zwrotu kosztów szkolenia zawodowego pracowników socjalnych i co może wchodzić w ich zakres?
• W jakich przypadkach przysługuje ryczałt za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych?
• Czy pracownik socjalny używający samochodu służbowego lub prywatnego do celów służbowych powinien mieć wykonane badania psychotechniczne w poradni medycyny pracy?
9. Superwizja pracy socjalnej.
• Czym jest superwizja pracy socjalnej i co ma na celu?
• Czy pracownik socjalny ma prawo wnioskować o superwizora i konkretne formy superwizji?
• Czy pracownik socjalny ma ustawy obowiązek uczestniczyć w superwizji?
VI. Awans zawodowy pracowników socjalnych.
1. Jakie są stopnie awansu zawodowego pracowników socjalnych?
2. Jakie są tryby nadawania awansu zawodowego?
3. Jakie są różnice pomiędzy awansem w trybie obligatoryjnym a w awansem w trybie fakultatywnym?
4. Jakie są wymagania kwalifikacyjne dla poszczególnych stanowisk pracowników socjalnych?
5. Jak wynik okresowej oceny pracowników socjalnych wpływa na ich awans zawodowy?
VII. Ocena okresowa pracowników socjalnych.
1. Czy i kiedy upływa termin na przeprowadzenie drugiej obligatoryjnej okresowej oceny pracowników socjalnych?
2. Kto i na jakich zasadach podlega okresowej ocenie?
3. Jak wynik okresowej oceny pracowników socjalnych wpływa na ich awans zawodowy/ podwyżkę wynagrodzeń?
4. Czy ponowna negatywna ocena pracownika socjalnego jest powodem do rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem okresów wypowiedzenia?
5. Czy można się odwołać i do kogo od wyniku negatywnej okresowej oceny pracownika socjalnego?
VIII. Pracownik socjalny jako pracownik samorządowy.
1. Jakie są prawa i obowiązki pracownika samorządowego?
2. Czy zatrudniając pracownika socjalnego należy potwierdzić jego niekaralność w Krajowym Rejestrze Sądowym?
3. Czy zatrudniając pracownika socjalnego należy ogłaszać konkurs?
4. Czy pracownikowi socjalnemu można przyznać dodatek za powierzenie dodatkowych zadań np. w projekcie finansowanym ze środków unijnych, powierzenie funkcji przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego?
5. Czy pracownikowi socjalnemu można do dodatku stażowego (wysługi lat pracy) doliczyć lata pracy w gospodarstwie rolnym oraz lata pracy za granicą?
6. Czy dziecko zastępcy kierownika OPS, CUS, PCPR / pracownika socjalnego można zatrudnić w tym samym OPS, CUS, PCPR na stanowisku pracownika socjalnego?
7. Czy pracownika socjalnego można, bez rozwiązywania umowy o pracę, przenieść do jednostki w innej gminie?
8. Czy pracownika socjalnego można awansować na wyższe stanowisko urzędnicze?
IX. Regulacje Kodeksu Pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracowników.
1. Jakie są zagrożenia związane z warunkami pracy pracowników socjalnych?
2. Co to jest i czy przyznanie i wypłata ekwiwalentu za odzież i obuwie ma charakter obligatoryjny?
X. Ochrona prawna pracowników socjalnych.
1. Uczestnictwo drugiego pracownika socjalnego podczas przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz świadczenia pracy socjalnej w świetle przepisów i wyroków sądów administracyjnych.
2. Asysta funkcjonariusza Policji w świetle przepisów i wyroków sądów administracyjnych.
3. Rozwiązania określone w przepisach ustawy z 28 lipca 2023 r. o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023r. poz. 1693) obowiązujące od 1 listopada 2023 r. dotyczące rejestrowania w rejestrze centralnym określonych przestępstw popełnionych wobec pracowników socjalnych, zapewnienia bezpłatnej pomocy prawnej pracownikom socjalnym w postępowaniu karnym, w którym uczestniczy pracownik socjalny w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego, zwrotu kosztów ochrony prawnej w przypadku niemożliwości skorzystania przez pracownika socjalnego z bezpłatnej pomocy prawnej.
XI. Propozycje praktycznych działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa pracowników socjalnych.
XII. Podsumowanie szkolenia. Panel dyskusyjny.

Pracownicy socjalni i kierownicy OPS, PCPR, CUS, DPS.

Socjolog o specjalności praca socjalna, praktyk pomocy społecznej z 25 letnim doświadczeniem zawodowym, w tym na stanowisku pracownik socjalny i kierownik OPS. Ekspertka w obszarze zabezpieczenia społecznego, autorka i koordynatorka projektów współfinansowanych ze środków zewnętrznych, wieloletnia nauczycielka w Kolegium Pracowników Służb Społecznych, wykładowczyni na studiach podyplomowych dla pracowników socjalnych. Autorka licznych publikacji z zakresu pomocy społecznej i zabezpieczenia społecznego. Od 12 lat prowadzi szkolenia i kursy dla kadr pomocy społecznej. Konsultantka merytoryczna wybranych ośrodków pomocy społecznej.