Odpowiedzialność spadkobierców za zaległości w opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi, czyli jak odzyskać niezapłaconą opłatę po śmierci podatnika?

Istotne, praktyczne problemy związane z poborem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi pojawiają się w chwili powzięcia przez pracowników urzędów gmin/miast, związków międzygminnych, informacji o zgonie właściciela nieruchomości. Procedura, zarówno dotarcia do informacji o przeprowadzeniu postępowania spadkowego, jak i zainicjowanie tego postępowania przez gminę nie jest prosta, wymaga czasu, dużego nakładu pracy, a przede wszystkim wiedzy. Proponowane przez nas szkolenie ma na celu dostarczyć istotnych informacji, jakie wymagane są od pracowników urzędów gmin (miast, związków międzygminnych), którym powierzono realizację zadań dotyczących ustalania, poboru i windykacji opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

1. Dostarczenie wiedzy, jak krok po kroku, ustalić spadkobierców zmarłego właściciela nieruchomości, a następnie wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
2. Omówienie procedury postępowania egzekucyjnego po śmierci właściciela nieruchomości, jeżeli takowe postępowanie zostało wszczęte.
3. Odpowiemy m.in. na pytania:
- Jak postąpić, gdy organ podatkowy uzyska informację o śmierci właściciela nieruchomości, który zobowiązany był do uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi?
- Do kiedy obowiązuje kwota opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wynikająca z deklaracji/decyzji/zawiadomienia po śmierci właściciela nieruchomości, który złożył deklarację, któremu doręczono decyzję lub zawiadomienie?
- Czy decyzja wydana i wysłana na zmarłego podatnika wywołuje skutki prawne?
- Jak postąpić, gdy podatnik/zobowiązany umiera w trakcie postępowania wymiarowego, przed doręczeniem decyzji, po doręczeniu decyzji ale przed upływem 14 dni do złożenia odwołania, po uprawomocnieniu się decyzji? Działania do podjęcia krok po kroku.
- Czy i na jakiej podstawie wolno obciążyć spadkobierców kosztami postępowania jeżeli gmina wystąpi do sądu o przeprowadzenie postępowania spadkowego?
- Co należy zrobić, gdy wierzyciel dowiaduje się o śmierci zobowiązanego po wszczęciu postępowania egzekucyjnego?
- Kiedy przedawniają się zobowiązania podatkowe po zmarłym? Czyli co i kiedy zrobić, aby nie dopuścić do przedawnienia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi po zmarłym?
- Wyliczenie – na konkretnych przykładach – przedawnienia zobowiązań spadkodawcy.
4. Uczestnicy szkolenia uzyskają w materiałach szkoleniowych m.in. wzory pism, postanowień, decyzji, przydatnych w toku postępowania, mającego na celu ustalenie spadkobierców.

1. Pierwsze czynności pracowników odpowiedzialnych za opłatę „śmieciową” po uzyskaniu informacji, że podatnik nie żyje:

· Kto ma obowiązek poinformować organ podatkowy o zgonie podatnika?

· Jakie działania należy podjąć po uzyskaniu informacji o śmierci podatnika w zależności od etapu sprawy? Brak deklaracji, złożona prawidłowa lub nieprawidłowa deklaracja, w trakcie wymiaru, po wysłaniu decyzji, po doręczeniu decyzji, na etapie egzekucji administracyjnej.

· Co z bieżącymi opłatami za gospodarowanie odpadami komunalnymi, gdy podatnik nie żyje? Czy decyzję na zmarłego można doręczyć członkowi rodziny, który ze zmarłym mieszkał i chce płacić podatek?

· Czy prawidłowym postępowaniem będzie opodatkowanie posiadacza samoistnego nieruchomości, w tym przyjęcie od niego deklaracji na opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi?

· Jak postąpić, gdy na kartotece zmarłego podatnika/zobowiązanego figuruje zaległość lub nadpłata? Czy zaległość może uregulować ktoś z rodziny? Czy nadpłatę można przeksięgować na członka rodziny? Czy należy/można zamknąć kartotekę zmarłego?

· Czy można orzec o odpowiedzialności podatkowej spadkobierców bez względu na to czy wydane zostało postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?

· Jak traktować wpłaty dokonywane za zmarłego przez inne osoby, np. członków rodziny?

2. Przebieg postępowania mającego na celu ustalenie spadkobierców zmarłego podatnika w opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi:

· Kto w urzędzie gminy/miasta (wymiar czy księgowość) powinien zajmować się ustaleniem kręgu spadkobierców?

· Jak ustalić spadkobierców?

· W jaki sposób uzyskać informację czy postępowanie spadkowe zostało przeprowadzone? Do kogo kierować zapytanie?

· Czy w przypadku, gdy postępowanie spadkowe nie zostało przeprowadzone gmina musi zainicjować przeprowadzenie takiego postępowania?

· Jakie przepisy stanowią podstawę do przeprowadzenia postępowania mającego na celu ustalenia spadkobierców?

· Jakie dokumenty należy złożyć w sądzie, aby przeprowadzić postępowanie spadkowe? Właściwość sądu, reprezentacja przed sądem. Czy pracownik organu podatkowego może uczestniczyć w sprawie sądowej i w jakim charakterze?

· Jakie są koszty postępowania spadkowego ponoszone przez gminę? Co zrobić, aby gmina nie płaciła kosztów postępowania spadkowego?

3. Postępowanie w sprawie wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości zmarłego podatnika w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi:

· Jak prawidłowo przeprowadzić postępowanie i wydać decyzję o odpowiedzialności spadkobierców za zaległości zmarłego podatnika w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi? Czy przed wydaniem decyzji należy wydać postanowienie o wszczęciu postępowania i wyznaczyć termin z art. 200 Ordynacji podatkowej?

· Zakres odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców – czyli, który spadkobierca i za co odpowiada?

· Konstrukcja decyzji o odpowiedzialności spadkobierców.

· Doręczenie decyzji przenoszącej odpowiedzialność za zaległości zmarłego podatnika. Sprawdzenie czy zobowiązanie zmarłego się nie przedawniło, przykłady wyliczenia terminu przedawnienia zobowiązania należnego od zmarłego.

· Kiedy przedawnia się prawo do wydania decyzji o odpowiedzialności spadkobierców?

· Kiedy przedawnia się zobowiązanie podatkowe, wynikające z decyzji o odpowiedzialności spadkobierców?

· Jak postąpić, gdy spadkobiercy, na których wydania została decyzja nie płacą? Czy i któremu spadkobiercy wysyłamy upomnienie? Czy wysyłając upomnienie na tą samą zaległość do kilku zobowiązanych, od każdego z nich musimy żądać kosztów upomnienia?

· Jak prawidłowo i na którego spadkobiercę wystawić tytuł wykonawczy? Czy przed wystawieniem tytułu wykonawczego musi być doręczone upomnienie?

· Czy można ustanowić spadkobiercy hipotekę (zastaw skarbowy) za długi zmarłego podatnika?

· Jak postąpić z nadpłatą pozostawioną przez zmarłego? Komu i w jakiej kwocie należy zwrócić nadpłatę? Czy w sprawie nadpłaty zmarłego musi być wydana decyzja stwierdzająca nadpłatę? Czy nadpłata może być zaliczona na inne zaległości spadkobiercy?

4. Wszczynanie postępowania spadkowego przez gminę:

· Jakie działania należy podjąć, gdy spadkobiercy nie przeprowadzają postępowania spadkowego, a zmarły pozostawił zaległości (lub nadpłatę) w opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi?

· Czy zawsze organ podatkowy musi wszcząć postępowanie spadkowe, jeżeli spadkobiercy nie wyrażają woli przeprowadzenia takiego postępowania? Czy spadkobierców można i na jakiej podstawie obciążyć kosztami postępowania spadkowego?

· Kiedy gmina dziedziczy spadek po zmarłym?

· Czy i w jakim zakresie gmina odpowiada za zaległości pozostawione przez spadkodawcę?

· Czy gmina może odrzucić spadek?

· Jak należy rozumieć zapis art. 59 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej, że zobowiązanie podatkowe wygasa wskutek nabycia spadku przez jednostkę samorządu terytorialnego stwierdzonego przez prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – ze skutkiem na dzień otwarcia spadku?

· Czy w przypadku odziedziczenia spadku przez gminę należy odpisać zaległy podatek z kartoteki zmarłego podatnika? Jaki dokument stanowi podstawę odpisu?

5. Dyskusja, pytania, indywidualne konsultacje.

Ze względu na publicznoprawny charakter należności z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, szkolenie adresowane jest przede wszystkim do pracowników urzędów gmin/miast i związków międzygminnych, zajmujących się ustalaniem, poborem, ewidencją księgową i windykacją tych należności. Głównymi zainteresowanymi powinni być pracownicy działów, zarówno wymiaru, jaki i księgowości, obsługujący opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także osoby nadzorujące i odpowiedzialne za likwidację zaległości i nadpłat z tych opłat.

Doświadczony szkoleniowiec i praktyk z zakresu procedur postępowania podatkowego, wymiaru podatków i opłat lokalnych, rachunkowości opłat za gospodarowanie odpadami lokalnymi, kontroli wewnętrznej, dochodów samorządowych, windykacji należności budżetowych, cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Przez wiele lat pełniła funkcje Dyrektora Wydziału Podatków i Opłat oraz Z-cy Dyrektora Wydziału Egzekucji Administracyjnej i Windykacji w jednym z największych urzędów miejskich, nadzorując wymiar, pobór, rachunkowość i egzekucję należności budżetowych. Autorka opracowań w czasopismach, np. Wspólnota, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych, Finanse Publiczne. Stały współpracownik FRDL.