Wpływ realizacji programu "Biblioteki+ Infrastruktura bibliotek" na jakość życia społeczności lokalnych

Czas realizacji: maj-grudzień 2015 Finansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Obserwatorium Kultury” Projekt „Wpływ realizacji programu „Biblioteki+ Infrastruktura Bibliotek” na jakość życia społeczności lokalnych” realizowany jest przez FRDL – Centrum Mazowsze. Jest on współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Obserwatorium Kultury” na podstawie umowy nr 05634/15/FPK/DMP. Celem projektu jest zbadanie wpływu realizacji programu "Biblioteka+ Infrastruktura bibliotek" na jakość życia społeczności lokalnych. Szczególny akcent położony zostanie na identyfikację wzorców oddziaływania bibliotek na życie społeczności lokalnych oraz analizę skuteczności podejmowanych przez nie działań animacyjnych. Dodatkowym wynikiem badania będzie identyfikacja najlepszych praktyk w tym obszarze. Opis projektu: Prowadzone analizy kondycji polskich bibliotek publicznych wykazały, że istnieje potrzeba radykalnej poprawy sposobu ich funkcjonowania. W szczególności dotyczy to placówek wiejskich i małomiasteczkowych. Obserwowana od wielu lat stagnacja małych bibliotek gminnych sprawiła, że straciły one na znaczeniu w społecznościach i zajmują podrzędne miejsce w życiu środowiska lokalnego. Proces zastoju spotęgowało niewielkie zainteresowanie ich problemami, słabe zaplecze intelektualne, a przede wszystkim – brak środków finansowych przeznaczonych na modernizację i rozwój. Jednym z projektów będących odpowiedzią na zidentyfikowane problemy jest program Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Biblioteka+ Infrastruktura bibliotek”, który realizuje pierwszy cel szczegółowy Programu Wieloletniego Kultura+, jakim jest wzmocnienie potencjału i roli gminnych bibliotek publicznych oraz bibliotek publicznych wchodzących w skład innych instytucji kultury, dla których organizatorem założycielskim jest gmina. Priorytet ma na celu przekształcenie bibliotek gminnych w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury oraz ośrodki życia społecznego. W jego ramach corocznie ogłaszany jest nabór wniosków na zadania związane z budową, remontem, rozbudową lub przebudową infrastruktury bibliotecznej. O środki mogą ubiegać się gminne biblioteki publiczne będące samodzielnymi instytucjami kultury, dla których organizatorem jest gmina wiejska, miejsko-wiejska lub mała gmina miejska (do 15 000 mieszkańców). Obsługa priorytetu została powierzona Instytutowi Książki. Więcej informacji o programie można znaleźć na stronie: http://www.instytutksiazki.pl/infrastruktura,biblioteki.html Bezpośrednie efekty rzeczowe realizacji priorytetu "Biblioteka+ Infrastruktura bibliotek" są znane. Pytaniem pozostaje jego realne oddziaływanie na życie lokalnych społeczności. Nowoczesna, właściwie zorganizowana biblioteka pełni w środowiskach wiejskich i małomiasteczkowych rolę interdyscyplinarnego centrum animacji życia lokalnego - miejsca wspomagającego rozwój społeczny, aktywizującego działalność grup i stowarzyszeń, przyczyniającego się do poprawy jakości życia. Aktywność takiej placówki szeroko wykracza poza wypożyczanie książek, obejmując szeroki wachlarz form działalności kulturalnej. Dzięki rozbudowanej ofercie bibliotek mieszkańcy mogą pogłębiać swoje zainteresowania, realizować pasje i podejmować inicjatywy wspólnie z innymi. Prężnie prowadzona biblioteka organizuje różnorodne spotkania i wystawy, prowadzi kółka zainteresowań, kluby dyskusyjne, czy warsztaty. Włącza się także aktywnie w profilaktykę społeczną, a nawet wspiera przedsiębiorczość i edukację obywatelską. Tym samym, placówka biblioteczna przekształca się w instytucję innowacyjną, adekwatnie reagującą na potrzeby lokalnej społeczności i aktywnie kształtującą popyt na ofertę kulturalną. Osiągnięcie takiego modelu funkcjonowania wymaga aktywności bibliotekarzy w poszukiwaniu i wdrażaniu nowych rozwiązań obejmujących płaszczyznę kulturalną, informacyjną, edukacyjną i społeczną. Warto zauważyć, że działania na tak szerokim polu wykazują przede wszystkim placówki biblioteczne ulokowane w większych ośrodkach. Na terenach wiejskich i w małych miastach, gdzie paradoksalnie, ich rozwój wydaje się być szczególnie istotny, dywersyfikacja i rozbudowa działalności bibliotek wciąż jest dużym wyzwaniem. W dużych ośrodkach biblioteki są jednym z wielu elementów rozbudowanej siatki miejsc i instytucji dających możliwość uczestnictwa w kulturze - obok nich funkcjonują muzea, teatry, kina, domy kultury, świetlice i kluby. Dla społeczności wiejskich biblioteki stanowią natomiast często jedną z nielicznych, a czasem wręcz jedyną szansę na udział w kulturze. Realizacja projektu ma nam przynieść odpowiedź na następujące pytania badawcze: 1. W jakim stopniu realizacja programu „Biblioteka + Infrastruktura bibliotek” wpłynęła na wzmocnienie zaplecza infrastrukturalnego i rozwój oferty kulturalnej bibliotek publicznych? 2. Czy w wyniku jego realizacji postały nowe formy współpracy bibliotek z lokalnymi organizacjami kulturalnymi i społecznymi? 3. Czy biblioteki unowocześnione w trakcie projektu pełnią nowe funkcje i rozwijają swoją dotychczasową działalność? Jakie są determinanty zakresu nowych form działalności bibliotek? 4. Jakie nowe formy działalności rozwinęły biblioteki uczestniczące w projekcie? Jakie są źródła nowych form działalności? 4. Jaki jest wpływ działalności bibliotek na podnoszenie jakości życia społeczności lokalnych? Badania realizowane na potrzeby projektu składają się z pięciu zasadniczych etapów: 1. Analiza materiałów zastanych, która ma posłużyć do zbudowania ram teoretycznych i metodologicznych pomiaru wpływu programu "Biblioteki+. Infrastruktura bibliotek" na jakość życia społeczności lokalnej. Na jej podstawie zostanie skonstruowany kwestionariusz ankiety oraz scenariusz wywiadu pogłębionego. 2. Badanie ilościowe w postaci ankiety rozesłanej w formie elektronicznej (tzw. CAWI) do wszystkich kierowników bibliotek będących beneficjentami programu. 3. Na podstawie wyników badań ilościowych dokonamy wyboru 14 studiów przypadku reprezentujących różne wzorce oddziaływania bibliotek na życie lokalne. Treść ankiety dostępna tu. 4. Badanie jakościowe w wybranych gminach oparte na technice wywiadów pogłębionych ustrukturyzowanych z beneficjentami programu i lokalnymi liderami życia społecznego (ok. 6 wywiadów w każdej gminie). 5. Analiza wyników i opracowanie konkluzji teoretycznych, podsumowanie wyników, przygotowanie raportu końcowego. 6. Opracowanie i dystrybucja (w formie elektronicznej) raportu końcowego do wszystkich Urzędów Gmin objętych badaniami. Publikacja raportu w formie elektronicznej na stronie internetowej Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz stornach www Instytutu Książki. 7. Konferencja końcowa, dotycząca roli bibliotek w rozwijaniu jakości życia w środowiskach lokalnych, której elementem będzie prezentacja wyników badań oraz dyskusja nad ich praktyczną aplikacją.

Czas realizacji: maj-grudzień 2015 Finansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Obserwatorium Kultury” Projekt „Wpływ realizacji programu „Biblioteki+ Infrastruktura Bibliotek” na jakość życia społeczności lokalnych” realizowany jest przez FRDL – Centrum Mazowsze. Jest on współfinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Obserwatorium Kultury” na podstawie umowy nr 05634/15/FPK/DMP. Celem projektu jest zbadanie wpływu realizacji programu "Biblioteka+ Infrastruktura bibliotek" na jakość życia społeczności lokalnych. Szczególny akcent położony zostanie na identyfikację wzorców oddziaływania bibliotek na życie społeczności lokalnych oraz analizę skuteczności podejmowanych przez nie działań animacyjnych. Dodatkowym wynikiem badania będzie identyfikacja najlepszych praktyk w tym obszarze. Opis projektu: Prowadzone analizy kondycji polskich bibliotek publicznych wykazały, że istnieje potrzeba radykalnej poprawy sposobu ich funkcjonowania. W szczególności dotyczy to placówek wiejskich i małomiasteczkowych. Obserwowana od wielu lat stagnacja małych bibliotek gminnych sprawiła, że straciły one na znaczeniu w społecznościach i zajmują podrzędne miejsce w życiu środowiska lokalnego. Proces zastoju spotęgowało niewielkie zainteresowanie ich problemami, słabe zaplecze intelektualne, a przede wszystkim – brak środków finansowych przeznaczonych na modernizację i rozwój. Jednym z projektów będących odpowiedzią na zidentyfikowane problemy jest program Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Biblioteka+ Infrastruktura bibliotek”, który realizuje pierwszy cel szczegółowy Programu Wieloletniego Kultura+, jakim jest wzmocnienie potencjału i roli gminnych bibliotek publicznych oraz bibliotek publicznych wchodzących w skład innych instytucji kultury, dla których organizatorem założycielskim jest gmina. Priorytet ma na celu przekształcenie bibliotek gminnych w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury oraz ośrodki życia społecznego. W jego ramach corocznie ogłaszany jest nabór wniosków na zadania związane z budową, remontem, rozbudową lub przebudową infrastruktury bibliotecznej. O środki mogą ubiegać się gminne biblioteki publiczne będące samodzielnymi instytucjami kultury, dla których organizatorem jest gmina wiejska, miejsko-wiejska lub mała gmina miejska (do 15 000 mieszkańców). Obsługa priorytetu została powierzona Instytutowi Książki. Więcej informacji o programie można znaleźć na stronie: http://www.instytutksiazki.pl/infrastruktura,biblioteki.html Bezpośrednie efekty rzeczowe realizacji priorytetu "Biblioteka+ Infrastruktura bibliotek" są znane. Pytaniem pozostaje jego realne oddziaływanie na życie lokalnych społeczności. Nowoczesna, właściwie zorganizowana biblioteka pełni w środowiskach wiejskich i małomiasteczkowych rolę interdyscyplinarnego centrum animacji życia lokalnego - miejsca wspomagającego rozwój społeczny, aktywizującego działalność grup i stowarzyszeń, przyczyniającego się do poprawy jakości życia. Aktywność takiej placówki szeroko wykracza poza wypożyczanie książek, obejmując szeroki wachlarz form działalności kulturalnej. Dzięki rozbudowanej ofercie bibliotek mieszkańcy mogą pogłębiać swoje zainteresowania, realizować pasje i podejmować inicjatywy wspólnie z innymi. Prężnie prowadzona biblioteka organizuje różnorodne spotkania i wystawy, prowadzi kółka zainteresowań, kluby dyskusyjne, czy warsztaty. Włącza się także aktywnie w profilaktykę społeczną, a nawet wspiera przedsiębiorczość i edukację obywatelską. Tym samym, placówka biblioteczna przekształca się w instytucję innowacyjną, adekwatnie reagującą na potrzeby lokalnej społeczności i aktywnie kształtującą popyt na ofertę kulturalną. Osiągnięcie takiego modelu funkcjonowania wymaga aktywności bibliotekarzy w poszukiwaniu i wdrażaniu nowych rozwiązań obejmujących płaszczyznę kulturalną, informacyjną, edukacyjną i społeczną. Warto zauważyć, że działania na tak szerokim polu wykazują przede wszystkim placówki biblioteczne ulokowane w większych ośrodkach. Na terenach wiejskich i w małych miastach, gdzie paradoksalnie, ich rozwój wydaje się być szczególnie istotny, dywersyfikacja i rozbudowa działalności bibliotek wciąż jest dużym wyzwaniem. W dużych ośrodkach biblioteki są jednym z wielu elementów rozbudowanej siatki miejsc i instytucji dających możliwość uczestnictwa w kulturze - obok nich funkcjonują muzea, teatry, kina, domy kultury, świetlice i kluby. Dla społeczności wiejskich biblioteki stanowią natomiast często jedną z nielicznych, a czasem wręcz jedyną szansę na udział w kulturze. Realizacja projektu ma nam przynieść odpowiedź na następujące pytania badawcze: 1. W jakim stopniu realizacja programu „Biblioteka + Infrastruktura bibliotek” wpłynęła na wzmocnienie zaplecza infrastrukturalnego i rozwój oferty kulturalnej bibliotek publicznych? 2. Czy w wyniku jego realizacji postały nowe formy współpracy bibliotek z lokalnymi organizacjami kulturalnymi i społecznymi? 3. Czy biblioteki unowocześnione w trakcie projektu pełnią nowe funkcje i rozwijają swoją dotychczasową działalność? Jakie są determinanty zakresu nowych form działalności bibliotek? 4. Jakie nowe formy działalności rozwinęły biblioteki uczestniczące w projekcie? Jakie są źródła nowych form działalności? 4. Jaki jest wpływ działalności bibliotek na podnoszenie jakości życia społeczności lokalnych? Badania realizowane na potrzeby projektu składają się z pięciu zasadniczych etapów: 1. Analiza materiałów zastanych, która ma posłużyć do zbudowania ram teoretycznych i metodologicznych pomiaru wpływu programu "Biblioteki+. Infrastruktura bibliotek" na jakość życia społeczności lokalnej. Na jej podstawie zostanie skonstruowany kwestionariusz ankiety oraz scenariusz wywiadu pogłębionego. 2. Badanie ilościowe w postaci ankiety rozesłanej w formie elektronicznej (tzw. CAWI) do wszystkich kierowników bibliotek będących beneficjentami programu. 3. Na podstawie wyników badań ilościowych dokonamy wyboru 14 studiów przypadku reprezentujących różne wzorce oddziaływania bibliotek na życie lokalne. Treść ankiety dostępna tu. 4. Badanie jakościowe w wybranych gminach oparte na technice wywiadów pogłębionych ustrukturyzowanych z beneficjentami programu i lokalnymi liderami życia społecznego (ok. 6 wywiadów w każdej gminie). 5. Analiza wyników i opracowanie konkluzji teoretycznych, podsumowanie wyników, przygotowanie raportu końcowego. 6. Opracowanie i dystrybucja (w formie elektronicznej) raportu końcowego do wszystkich Urzędów Gmin objętych badaniami. Publikacja raportu w formie elektronicznej na stronie internetowej Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz stornach www Instytutu Książki. 7. Konferencja końcowa, dotycząca roli bibliotek w rozwijaniu jakości życia w środowiskach lokalnych, której elementem będzie prezentacja wyników badań oraz dyskusja nad ich praktyczną aplikacją.