Przedstawiamy najnowszą publikację FRDL.

Kapitał obywatelski społeczności lokalnych to efekt rozległych badań. Autorki i autorzy książki przyglądają się procesom społecznym wpływającym na funkcjonowanie polskiej samorządności lokalnej. 

Gdy na początku lat 90. XX wieku odradzał się samorząd terytorialny, wielkim wyzwaniem były inwestycje infrastrukturalne. Należało szybko uzupełnić podstawowe braki. Jak jednak zauważają autorzy książki – poprawa warunków życia mieszkańców nie zawsze musi przełożyć się na poprawę jego jakości. Chociaż wciąż to inwestycje łatwo kojarzone bywają z samorządem, należy pamiętać, iż zrównoważony rozwój opiera się – obok ekonomicznego czy infrastrukturalnego – także na kapitale ludzkim i społecznym. Jak we wstępie do publikacji pisze jej redaktor, dr Cezary Trutkowski: 

trzeba odejść zarówno od menedżerskiego, jak i romantycznego sposobu pojmowania samorządności terytorialnej. Samorząd ani nie jest przedsiębiorstwem, w którym chodzi o efektywne wykorzystanie środków, ani nie stanowi realizacji utopijnej idei wspólnoty. Powinien jednak oznaczać, jak to ujmuje art. 3 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, „prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców”. 

By tak się jednak stało potrzeba zmian. Od 2021 roku zespół ekspertów i ekspertek diagnozował stan demokracji lokalnej w Polsce oraz badał, jakie wyzwania stoją przed lokalnymi społecznościami, co wzmacnia, a co ogranicza aktywność obywatelską. Przeprowadzono badania socjologiczne i etnograficzne w dwóch skontrastowanych względem siebie regionach Polski. Towarzyszyły im badania sondażowe na próbie 4 tys. osób. Wszystko po to, by wypracować rekomendacje i propozycje rozwiązań systemowych skierowanych między innymi do władz samorządowych. Książka składa się z trzech części - przeglądu koncepcji związanych z procesami kształtowania społecznych potencjałów rozwojowych na poziomie lokalnym, raportów prezentujących wyniki badań oraz podsumowania i prezentacji wniosków. 

Zarówno temat badań, jakim jest próba znalezienia społecznych uwarunkowań rozwoju lokalnego, olbrzymia skala podjętych badań, triangulacyjny charakter metod i analiz pozwala, moim zdaniem, na przyrównanie tomu do epokowego dzieła R. Putnama „Demokracja w działaniu Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech”, która to książka otworzyła obszar poszukiwań badawczych kapitału społecznego, stanowiący również jeden z głównych tematów książki. Znaczenie przedstawionej do recenzji książki oceniam jako równie ważne dla badań nad potencjałami obywatelskimi lokalnych społeczności w Polsce.

z recenzji dr hab. Barbary Lewenstein, prof. Uniwersytetu Warszawskiego

W mojej opinii książka stanowi jedno z najważniejszych opracowań wyznaczających dalsze orientacje badań nad demokracją lokalną w Polsce i określających również kierunki poszukiwań praktycznych rozwiązań instytucjonalnych zwiększających podmiotowość społeczności lokalnych.

- z recenzji dr hab. Barbary Gąciarz, prof. Akademii Górniczo-Hutniczej. 



Publikacja w formie e-booka do pobrania po wypełnieniu formularza



Kapitał obywatelski społeczności lokalnych

Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2024

ISBN 978-83-68091-01-4

Redakcja naukowa: Cezary Trutkowski

Autorzy: 

Anna Dąbrowska, Adam Gendźwiłł, Joanna Konieczna-Sałamatin, Mikołaj Lewicki, Sławomir Mandes, Kacper Pobłocki, Cezary Trutkowski, Dariusz Wojakowski



Publikacja powstała w ramach projektu „Modelowe rozwiązania wzmacniające udział obywateli w decydowaniu o sprawach lokalnych”. Projekt był finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny, a jego realizacja była koordynowana przez Zofię Penzę-Gabler (w okresie od kwietnia 2021 do marca 2023 r.) oraz Barbarę Wilkołazką (w okresie od kwietnia 2023 do kwietnia 2024 r.).